De Plantagekerk bestaat 150 jaar en dat laat de gemeente niet geruisloos passeren. Met een heuse feestweek staan de leden stil bij het feit dat de kerk, ondanks woelige en veranderende tijden, nog steeds recht overeind staat.

◼ Pieter Steenbergen, De Stentor 25 juni 2024 ◼ Foto © Frans Paalman

Over verandering gesproken, de rode draad van dit artikel: de beladen naam Gereformeerd vrijgemaakt is mei vorig jaar vervangen door Nederlandse Gereformeerde Kerken. Daarmee is de kerkbreuk uit de zestiger jaren van de vorige eeuw, feitelijk weer ongedaan gemaakt. ,,Dat ging over zaken die toen heel belangrijk waren, maar waarover nu nauwelijks meer verschil van mening bestaat. Er zijn alleen nog culturele verschillen”, zegt dominee Jos Douma, sinds 2013 verbonden aan de beeldbepalende kerk tegenover het Ter Pelkwijkpark.

Daar waar veel kerken worden afgebroken of een herbestemming krijgen prijst de Plantagekerk zich gelukkig met meer dan duizend leden. ,,Veelal jonge mensen, twintigers, dertigers. Bijzonder dat we er nog zijn, misschien is dat wel de kern van wat we de eerste week van juli vieren.”

Sloop

Het gebouw zelf werd in de jaren negentig van de slopershamer gered. ,,De kerk verkeerde in hele slechte staat, waarop werd overwogen om het af te breken. De lokale bevolking zat daar echter niet op te wachten, er werd in die tijd veel gesloopt door de gemeente, waarop is besloten om het tot monument te bestempelen”, vertelt Douma die voor het jubileum de geschiedenis van de kerk is ingedoken.

,,De Plantagekerk is ontstaan als een oecumenisch project van drie kerken die van elkaar gescheiden waren, elkaar weer vonden (1869) en dat tot uitdrukking brachten door samen een nieuw kerkgebouw neer te zetten. In 1874 is de eerste steen gelegd onder leiding van de predikant van toen, ds. Willem Hendrik Gispen, zo ging dat in die tijd. Zijn naam staat vermeld op de eerste steen die is gelegd. De bouw kostte 50.000 gulden en werd door eigen leden en leden van andere kerken bij elkaar gebracht, ook heel bijzonder.”

Leiderschap

Dat een dominee voorzitter is van de bouwcommissie is nu ondenkbaar. De kerk van tegenwoordig leunt en steunt nu op gedeeld leiderschap. ,,De rol van voorganger is door jaren heen veranderd, veel minder prominent. De dominee is niet meer de eerste die je belt als er iets gebeurt. En de preken zijn korter, zeker sinds corona, toen diensten digitaal plaats vonden.”

Een claim op de exclusieve waarheid, een verwijt dat met name de vrijgemaakten nogal eens werd gemaakt, is verleden tijd. ,,Het evangelie draait voor mij vooral om wat voor mens je wilt zijn, zingeving, waarachtig leven. Het is karaktervormend, waarbij de bijbel vooral gelezen wordt binnen de context van de tijd. Ik probeer vooral te inspireren om met Jezus te leven. De boodschap dat een mens zondig is en een redder nodig heeft, krijgt minder de nadruk.”

Kansel

Een grote verandering dus, zoals Douma ook niet meer het woord predikt vanaf de kansel. ,,Dat doe ik sinds 2016 al niet meer, destijds op eigen initiatief, maar meer kerken doen dat. Ik heb een hekel aan symbolen die afstand scheppen. Momenteel beraden we ons op wat we met de kansel willen doen. Het orgel komt ook niet veel meer aan bod, meestal speelt er een band.”

Als lid van de vrijgemaakte familie maakte de Plantagekerk de draai van gesloten naar open. Niet langer los van de samenleving, maar de armen gespreid, van exclusief naar inclusief. ,,De Aanloop is daarvan een voorbeeld, waarbij iedereen die het wat minder heeft op donderdagavond kan komen eten. En sinds kort participeren we in een initiatief waarbij voorbijgangers op de Menistenbrug een kop koffie kunnen drinken en een praatje maken”, somt Douma op.

Het eeuwenoude pand wordt steeds vaker buiten de zondag gebruikt, vooral voor concerten. ,,Onze koster is zeer actief met het verhuren van ons kerkgebouw.”

Kijk voor meer informatie op plantagekerkzwolle.nl/150jaar.