Rust vinden in een drukke wereld

In de maanden september tot november ging het in de diensten in de Plantagekerk over de sabbat. De zes preken zijn hier terug te lezen en te luisteren.

De uitnodiging is nu om in de maand december 2024 een (nieuwe) praktische stap te zetten rond sabbat. Die stap zal er voor iedereen anders uitzien. Hopelijk biedt de onderstaande handreiking inspiratie en houvast.

Altijd ‘aan’

Om de boodschap van de sabbat en het houden van een rustdag effect te laten krijgen in ons leven, is het belangrijk om het sabbat houden ook daadwerkelijk te beoefenen. Velen zullen al zoiets als sabbat hebben, bijvoorbeeld door de zondag als vrije dag te beleven die ruimte geeft voor kerkgang, vrije tijd en activiteiten die verbinding geven. Anderen ervaren misschien vooral dat het héle leven vol is gelopen met drukte en altijd maar druk en vol zijn. De digitale revolutie van de voorbije decennia heeft daar sterk aan bijgedragen omdat de mogelijkheid van 24/7 verbonden te zijn met het internet via de smartphone sterk heeft bijgedragen aan het gevoel van altijd ‘aan’ staan.

Sabbat beoefenen

In de handreiking die nu volgt wordt onder ‘sabbat houden’ verstaan dat je een duidelijk afgebakend stuk tijd in je agenda invult met wat de vier pijlers van de sabbat zijn:

1. stoppen met werken
2. tot rust komen
3. genieten
4. God zoeken

Het beoefenen betekent dat je in de praktijk heel concrete keuzes maakt over wat je wel doet en wat je niet doet en hoe je de afgebakende tijd invult.

Afgebakende tijd

De sabbat is in de Joodse traditie de dag van 24 uur die begint bij zonsondergang op vrijdagavond en eindigt bij de zonsondergang van de zaterdagavond.

In de christelijke traditie is in de loop van de eeuwen de zondag die apart gezette dag geworden, omdat dat de dag is van de opstanding van Jezus.

Omdat het in het houden van de sabbat er primair om gaat dat je een rústdag hebt (een dag, of andere periode, om daadwerkelijk tot rust te komen) gaat het er niet om dat iedereen op hetzelfde moment sabbat houdt (hoewel dat wel de oorspronkelijk bedoeling van God voor zijn volk was), maar zoeken we in de complexiteit van het leven in de 21e eeuw naar wat ‘werkt’ en haalbaar is. Voor heel veel christenen zal de rustdag de zondag zijn. Maar voor mensen die werken in de zorg, bij politie of brandweer, of in andere beroepen waar het werk nooit helemaal stil ligt, kan dat anders zijn.

In het nu volgende kun je bij ‘sabbat houden’ steeds zelf invullen welke periode jij zelf in gedachten hebt. Als voorbeelden:

1. Zondag van 0.00 uur tot 24.00 uur
2. Zaterdag van 18.00 uur tot zondag 18.00 uur
3. Vrijdagavond van 18.00 uur tot zaterdagavond 18.00 uur
4. Een dag van 12 uren (bijvoorbeeld: maandag van 9.00 tot 21.00 uur)
5. Twee aansluitende dagdelen (bijvoorbeeld: donderdag van 12.00 tot 24.00 uur)
6. Een dagdeel van 4 uren (bijvoorbeeld: woensdag van 8.30 tot 12.30 uur)

Er is vrijheid in het kiezen van de eigen tijd naar eigen mogelijkheden en onmogelijkheden. Het beste werkt het als de afgebakende tijd voor sabbat houden elke week op hetzelfde moment terugkomt. De lengte van de sabbat is ook van belang: 24 uur heeft sterk de voorkeur, ook omdat er gewoon tijd nodig is om in de rust te komen.

Tips en ideeën

Hieronder volgen onder tips en ideeën om zo praktisch mogelijk een weg te wijzen.

1 Voorbereiden

Het houden van sabbat vraagt om voorbereiding. Werk takenlijstjes af of beslis om taken over je sabbat heen te tillen. Zorg dat je huis opgeruimd en schoon is zodat de sabbat niet hoeft te gebruiken voor opruim- en schoonmaakwerkzaamheden. Haal boodschappen in huis zodat je daarvoor op je sabbat niet de deur uit hoeft. Als koken je geen vreugde brengt, zorg dan dat je een warme maaltijd kunt maken die heel weinig tijd kost. Bedenk heel bewust wat je niet gaat doen en wat je wél gaat doen op je sabbat: wellicht werkt het het beste om dat gewoon een keer op te schrijven. Bedenk: sabbat houden is ook een leerproces met vallen en opstaan. Je sabbat kan ook weleens ‘mislukken’ door onvoorziene omstandigheden. Dat geeft niks: daar leer je van voor een volgende keer. Het gaat ook niet om een ‘perfecte’ sabbat, maar om meer rust in je leven, rust die God je wil geven maar waar je je ook zelf voor moet inzetten

2 Offline zijn

Heel veel onrust komt van het voortdurend online zijn via de smartphone, de laptop en andere digitale middelen. Kies ervoor om offline te gaan en je zo af te sluiten voor heel veel prikkels. Leg je smartphone weg, klap je laptop dicht. Dat betekent ook dat je een tijdje onbereikbaar bent. Laat dat weten aan de mensen voor wie dat van belang is: leg uit waarom je het belangrijk vindt om een tijdje offline te zijn en bedenk een manier waarop er in noodgevallen toch contact gelegd kan worden.

3 Werk loslaten

Een essentieel aspect van sabbat houden is het loslaten van werk. Dit betekent niet alleen dat je stopt met alles wat met je werk of je baan te maken heeft, maar ook dat je bewust probeert de zorgen en gedachten rondom werk opzij te zetten. Je zou voorafgaand aan je sabbat tijd een lijstje kunnen maken met alles wat je nog bezighoudt en dat vervolgens symbolisch wegleggen, bijvoorbeeld door het op te bergen in een la of doos: ‘Dit kan wachten tot na mijn sabbat’.

4 Tot rust komen

Neem de tijd om bewust te ontspannen. Dit kan door rustig te wandelen in de natuur, een boek te lezen, of gewoon stil te zitten en diep adem te halen. Je kunt ook een korte tijd van meditatie en gebed nemen om je aandacht te verplaatsen van uiterlijke drukte naar innerlijke rust. Bedenk voor je zelf wat jou ontspanning geeft, bijvoorbeeld: wandelen, een puzzel maken, luisteren naar muziek, tuinieren, een bad nemen, rustig een kop thee drinken, een spelletje spelen enzovoort.

5 Genieten

Sabbat is ook een tijd om te genieten. Dat kan op veel manieren. Geniet van samen eten en van verbinding zoeken met de mensen om je heen. Geniet van de natuur door buiten te zijn. Geniet van schoonheid door kunst te kijken, muziek te luisteren of een andere culturele activiteit. Oefen je in dankbaarheid: sabbat is ook een mooi moment om stil te staan bij de zegeningen in je relaties en je dankbaarheid daarvoor te uiten.

6 God zoeken

Neem de tijd om bewust stil te staan bij God. Als de zondag jou sabbat is, geniet dan van het bijwonen van een kerkdienst waarop je je bewust voorbereidt en waarop je ook op een op terugkijkt om te ontdekken hoe de dienst je dichterbij God heeft gebracht. Je kunt ook tijd nemen voor bijbellezen, voor meditatie, voor stilte, voor gebed en voor talloze andere manieren die je helpen om God te zoeken

7 Rituelen en symbolen

Overweeg om een vast ritueel te hebben waarmee je de sabbat begint en afsluit. Een beginritueel kan bijvoorbeeld  zijn: een kaars aansteken, elkaar Shabbat Shalom wensen, een korte bijbeltekst lezen en een lied zingen of luisteren (gevolgd door de maaltijd). Je kunt de sabbat beëindigen met het uitblazen van de kaars en een kort dankgebed. Zo markeer je de sabbat als een heilige en bijzondere tijd die afgezonderd is van de rest van je week maar die hopelijk ook heilzame effecten op de rest van je week!

Verschillende levensfases

Sabbat houden kent in elke levensfase zo zijn eigen moeilijkheden en mogelijkheden. Hieronder vind je in dat kader wat tips die een aanzet kunnen geven om in je eigen situatie te zoeken wat het beste werkt:

Voor gezinnen met jonge kinderen: Creëer een gezinsritueel, zoals samen een kaars aansteken en een kort gebed uitspreken. Laat kinderen iets vertellen waarvoor ze dankbaar zijn.

Voor tieners: Moedig hen aan om een deel van hun sabbat te gebruiken voor een hobby die hen vreugde geeft, zoals muziek maken, tekenen, of sporten, zonder prestatiedruk.

Voor jongvolwassenen: Gebruik de sabbat om offline te gaan en een wandelafspraak te maken met vrienden om echt contact te hebben zonder afleiding.

Voor mensen in de werkende levensfase: Maak een duidelijk onderscheid tussen werk en rust door je werkplek fysiek af te sluiten of een symbool te gebruiken (bijvoorbeeld je laptop dichtklappen en een kaars aansteken).

Voor senioren: Neem tijd om bewust herinneringen op te halen en dankbaarheid te uiten voor de zegeningen van het leven. Schrijf deze eventueel op in een dagboek.

Voor jonge ouders: Plan een korte tijd van rust waarin de ander de zorg overneemt, zodat ieder individueel kan genieten van stilte, gebed, of ontspanning.

Voor mantelzorgers: Organiseer hulp voor de zorg op je sabbat, zodat je die dag echt kunt loslaten. Gebruik de tijd om nieuwe energie op te doen.

Voor studenten: Maak een sabbat plek in je kamer, bijvoorbeeld een hoek met een kaars, een Bijbel en een notitieboekje, om daar rust te vinden en je te bezinnen.

Voor alleenstaanden: Zoek verbinding met anderen door samen te eten of een activiteit te ondernemen die vreugde brengt. Dit kan ook een moment zijn om dankbaarheid te delen.

Voor drukke gezinnen: Plan een gezamenlijke activiteit die ontspanning en verbinding biedt, zoals een bordspel spelen, een wandeling maken, of samen een eenvoudige maaltijd koken.

Ideeën of tips? Laat het weten via WhatsApp: 0657118761! Dan kan ik die ideeën en tips verwerken in deze handreiking