Preek zondag 3 december 2023

‘Als Jezus in je leven komt…’

Wat gebeurt er eigenlijk als Jezus in je leven komt?

De Adventstijd – de weken voorafgaand aan Kerst – is er om die vraag te stellen.

Wat gebeurt er eigenlijk als Jezus in je leven komt?

Verandert er dan iets? Of blijft alles hetzelfde? En als er wat verandert, wat dan precies?

De verhalen uit de eerste hoofdstukken van Lucas en ook Matteüs laten iets zien van de verandering die Jezus komst brengt. Daar komen we heel wat mensen tegen die dat meemaken: dat Jezus in hun leven komt.

Zacharias en Elisabeth, Johannes, Maria en Jozef, de herders in de nacht, de wijzen uit het Oosten. Allemaal mensen met wie de komst van Jezus iets doet.

Zo ontmoeten we dus ook Johannes. In het Bijbelgedeelte dat we net lazen wordt alleen nog maar zijn geboorte aangekondigd. Maar we krijgen al meteen een beeld van wat de komst van Jezus met Johannes zal doen. We concentreren ons op vers 15-17. Ik lees die verzen zo nog een keer voor.

Het gaat daarin om een profetie over Johannes, die we later leren kennen als Johannes de Doper, de voorloper van Jezus. Een profetie, woorden van God zelf dus, die worden gesproken door een engel, een boodschapper die rechtstreeks bij God vandaan komt uit de hemel om op aarde. Ze zijn natuurlijk heel specifiek voor Johannes de Doper bedoeld. Maar dat betekent niet dat ze voor ons geen betekenis hebben.

Maar ik zou die verzen nog een keer voorlezen, en ik maak er even zeven zinnen van:

(1) Hij zal groot zijn in de ogen van de Heer, (2) en wijn of bier zal hij niet drinken. (3) Hij zal vervuld worden van de heilige Geest terwijl hij nog in de schoot van zijn moeder is, (4) en hij zal velen uit het volk van Israël naar de Heer, hun God, terugbrengen. (5) Hij zal voor Hem uit gaan met de geest en de kracht van Elia, (6) om ouders met hun kinderen te verzoenen en om van zondaars rechtvaardigen te maken, (7) en zo zal hij voor de Heer een volk gereedmaken.

Op weg naar deze preek heb ik afgelopen vrijdag in WhatsAppgroep ‘Preekkracht’ naar aanleiding van de woorden over Johannes de Doper deze vraag gesteld:

Welke twee van de onderstaande trefwoorden spreken je het meest aan als typering voor een volgeling van Jezus?

Nederigheid
Soberheid
Geestdrift
Bekering
Geestkracht
Verzoening
Toewijding

Toewijding scoorde dus het hoogst. Met Geestkracht en nederigheid ook allebei een hoge score. Blijkbaar zijn dat woorden die voor velen typeren waar het om gaat als je volgeling van Jezus bent, of wat er gebeurt als Jezus in je leven komt: Toewijding, Geestkracht, Nederigheid.

Ik ga in deze preek nu alle zeven trefwoorden bij langs. En de uitnodiging aan jullie is om al luisterend te ontdekken welk trefwoord jou in het bijzonder aanspreekt en om dat trefwoord mee te nemen de nieuwe week.

1-Nederigheid

Over Johannes wordt gezegd: ‘Hij zal groot zijn in de ogen van de Heer’. En ik heb daar het woord nederigheid bij bedacht. Dat lijkt een tegenstelling: Groot zijn en nederig zijn.

Maar het leven van Johannes de Doper zal maar één doel hebben: Jezus aanwijzen als de Christus. De grootheid van Johannes zal bestaan uit zijn kleinheid: hij wil niet méér zijn dan iemand die de weg bereidt voor iemand anders. Voor Jezus.

Hij gaat het later als hij volwassen is en Jezus ziet zeggen (Johannes 1:29-31): “Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt. Hij is het over wie ik zei: ‘Na mij komt iemand die meer is dan ik, want Hij was er vóór mij.’”

En ook zegt Johannes een keer, dat lezen we in Johannes 3:28-30, als er leerlingen naar hem toekomen met vragen over Jezus: “Jullie kunnen van mij getuigen dat ik gezegd heb: ‘Ik ben de messias niet, maar ik ben voor Hem uit gezonden.’ De bruidegom krijgt de bruid; de vriend van de bruidegom staat te luisteren en is blij als hij de stem van de bruidegom hoort. Zo vergaat het ook mij: mijn vreugde is volkomen. Hij moet groter worden en ik kleiner.”

“Jezus moet groter worden en ik kleiner.” Dat is die nederigheid die Johannes zo groot maakt. En hij gebruikt het beeld van een bruidegom. In de Joodse bruiloft traditie had de vriend van de bruidegom een speciale rol. Hij was verantwoordelijk voor het voorbereiden van de bruiloft, het presenteren van de bruid aan de bruidegom. Een heel dienende taak dus. Het ging niet om hem.

Die nederigheid – als Jezus in je leven komt, dan is dat wat je wilt als je ontdekt hoe goed en wijs en genadig en vriendelijk en krachtig Hij is: Hem groter maken en jezelf kleiner. Alle aandacht op Hem richten en niet op jezelf. ‘Hij moet steeds groter en belangrijker worden!’

2-Soberheid

Over Johannes wordt gezegd: “Wijn en bier zal hij niet drinken.” Misschien denk je dan: dat is een saaie boel. Op feestjes altijd appelsap kiezen of bitter lemon. Daar word je niet blij van.

Maar deze korte zin laat zien dat Johannes de Doper de kenmerken vertoont van een zogenaamde Nazireeër. In de tijd van het Oude Testament waren dat mannen die geroepen voelden om zich speciaal en helemaal aan God toe te wijden. Het ging wel om een vrijwillige toewijding waarbij onder andere hoorde dat je geen wijn dronk, dat je je haren liet groeien en dat je speciale offers bracht.

Een sober leven dus gekenmerkt door toewijding. Dat helpt om de aandacht te concentreren op wat werkelijk belangrijk is, op datgene waartoe je je geroepen voelt.

Hoe sober wil jij leven? Herken je misschien dat alles wat je kunt doen, wat je kunt hebben, wat je kunt meemaken – die eindeloze mogelijkheden en keuzes die je hebt – je ook af kunnen houden van dat ene wat echt belangrijk is in je leven? Soberder leven kan heel helpend zijn om je meer te concentreren op wie Jezus voor je is en hoe zijn volgeling kunt zijn. Misschien zouden we het vandaag minimalisme kunnen noemen: dat is een levensstijl die gericht is op het verminderen van overbodige materiële bezittingen, activiteiten en de complexiteit in je leven, met als doel meer nadruk te leggen op wat werkelijk van waarde is. En je kunt ook zeggen: op Wie werkelijk van waarde is – Jezus die je leven binnenkomt.

3-Geestdrift

Over Johannes wordt gezegd: “Hij zal vervuld worden van de heilige Geest terwijl hij nog in de schoot van zijn moeder is”. Het is opvallend hoe vaak in Lucas 1 en 2 gesproken wordt over de heilige Geest en het vervuld worden van zijn kracht en aanwezigheid. Het wordt ook gezegd over bijvoorbeeld Maria en over Zacharias. En het gebeurt bij Johannes ook daadwerkelijk in de ontmoeting tussen de zwangere Elisabeth en de zwangere Maria waarover verderop in Lucas 1 verteld wordt. Als Maria naar Elisabeth toekomt, lezen we dit: “Toen Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; ze werd vervuld van de heilige Geest.” ZIj dus ook, maar dat opspringen van Johannes in de moederschoot is ook een teken van de vervulling met de heilige Geest.

Dat is dus heel belangrijk: als Jezus in je leven komt, dan is daar ook de heilige Geest. Het doet denken aan een oproep van Paulus in één van zijn brieven, en dan komen wijn en bier ook nog weer even in beeld: “Wees daarom niet onverstandig, maar probeer te begrijpen wat de Heer wil. Bedrink u niet, want dat leidt tot uitspattingen, maar laat de Geest u vervullen” (Efeziërs 5:17-18).

Nu scoorde het woord Geestdrift nogal laag. Er was eigenlijk maar één stem. Maar die stem moet wel gehoord worden, mensen. Misschien dat Geestdrift een wat weinig gebruikt woord. En misschien passen andere woorden beter: inspiratie, bezieling, enthousiasme, dat je ergens vol focus helemaal voor gaat. Maar toch, dat zit allemaal in dat woord Geestdrift, dat de Geest je drijft om Jezus te kennen en groot te maken en zichtbaar te maken door je leven heen.

4-Bekering

Van Johannes wordt gezegd: “Hij zal velen uit het volk van Israël naar de Heer, hun God, terugbrengen.” Dat gaat over bekering. Toen Johannes als de Doper ging prediken, was dit wat hij zei (Lucas 3:2): “Kom tot inkeer, want het koninkrijk van de hemel is nabij!” Daarin hoor je al helemaal de stem van Jezus.

Johannes kwam om op te roepen tot bekering, om velen uit Israël terug te brengen naar God. Want velen waren van God weg gedwaald, van God vervreemd. Velen waren niet meer bezig met het beloofde koninkrijk van God maar met het koninkrijk van hun eigen leven. Maar toen Johannes ging verkondigen, stroomden de mensen toe “en ze lieten zich door hem dopen in de rivier de Jordaan, waarbij ze hun zonden beleden” (Lucas 3:6). Ze lieten hun fouten en gebreken, hun imperfectie en schuld achter in het water van de Jordaan en ze begonnen een nieuw leven.

En Johannes zei daarbij: “Ik doop jullie met water als teken van jullie inkeer, maar na mij komt iemand die machtiger is dan ik; ik ben het zelfs niet waard om zijn sandalen voor Hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur” (Lucas 3:11).

Dus opnieuw wijst Johannes naar Jezus die groter is dan hij. En hij laat dus ook zien dat de boodschap van Jezus nog krachtiger zal zijn dan die van hem omdat Jezus met de heilige Geest en met vuur doopt.

Bekering – daarmee vat ik dat samen. Als Jezus in je leven komt keer je je af van zonden en van gewoontes die je leven uiteindelijk stuk maken, en je keert je toe naar Jezus en zijn koninkrijk en zijn Geest. Dat is bekering: steeds opnieuw je openstellen voor het nieuwe leven van Jezus.

Bekering scoorde ook niet zo hoog. Op zich is dat niet erg, want ik denk dat uiteindelijk alles samenkomt in dat ene woord, het zevende, toewijding. Jezus in je leven laten komen – dat is waar Advent over gaat – en volgeling van Jezus worden is een voortdurende nieuwe toewijding aan het leven met Hem in zijn koninkrijk.

5-Geestkracht

Korter nu over de laatste drie. Over Johannes wordt gezegd: “Hij zal voor Hem uit gaan met de geest en de kracht van Elia”. De Geestkracht van Elia, die zien we terug bij Johannes. Elia was ook een profeet, een heel belangrijke, uit het Oude Testament. Eeuwen eerder leefde hij. Het was een krachtige profeet, vol van Geestdrift. En nu komt Johannes en hij zal niet onderdoen in belangrijkheid, Geestdrift en toewijding voor Elia.

Geestkracht. Dat is een mooi woord. Daar zit vitaliteit en energie in. Energie van de Geest. Dynamiek. Dat wordt geprofeteerd over Johannes en dat wordt beloofd aan mensen die Jezus laten komen in hun leven.

6-Verzoening

En wat nu wordt gezegd over Johannes is niet minder dan een citaat uit de profeet Maleachi: “Voordat de dag van de HEER aanbreekt, die groot is en ontzagwekkend, stuur Ik jullie de profeet Elia, en hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders.” Net als Elia is Johannes geroepen om verzoening te brengen. Verzoening tussen generaties, hierin namelijk: dat oud en jong één worden in hun verlangen om God te dienen, om niet langer als zondaren maar als rechtvaardigen te leven in het koninkrijk van God. Want dat koninkrijk is vol van verzoening. In dat woord zit het woordje zoen: verzoening – zoen. Dat er nieuwe intimiteit en liefde en verbondenheid komt tussen generaties en zo ook met God. Vrede met elkaar en vrede met God.

Ja verzoening en vrede hebben alles met elkaar te maken. Het doet me denken aan deze woorden uit Psalm 85:10 en 11:

“Voor wie Hem eren is zijn hulp nabij:

zijn glorie komt wonen in ons land,

trouw en liefde omhelzen elkaar,

recht en vrede begroeten elkaar met een kus.”

Dat is het koninkrijk van God, die nieuwe wereld die tevoorschijn komt als Jezus ruimte krijgt in ons leven.

7-Toewijding

Tenslotte wordt over Johannes gezegd: “Zo zal hij voor de Heer een volk gereedmaken.” Een volk dus dat toegewijd is aan de Heer. Dat is het doel van het leven van Johannes en van zijn verkondiging.

En je zou kunnen zeggen dat al die voorgaande trefwoorden hier samenkomen. Als Jezus in je leven komt, gaat je leven veranderen:

er komt een nieuwe nederigheid, want Jezus moet steeds groter worden
er komt een nieuw soberheid, want je wilt gefocust zijn op wat echt waardevol is in Gods koninkrijk
er komt een nieuwe Geestdrift, want je raakt geïnspireerd en enthousiast over leven met Jezus
er komt een nieuwe bekering, want je laat je oude leven los en omhels door geloof Jezus
er komt nieuwe Geestkracht, want de energie van de Geest maakt nieuwe krachten in je los
er komt nieuwe verzoening, want Jezus verbindt je opnieuw met God en met de ander en zelfs met de schepping

Zo ziet die toewijding eruit. En ik nodig jullie nu uit om een van deze 7 woorden te kiezen als jouw Adventswoord, jouw woord om op weg naar het Kerstfeest mee te oefenen, om je mee te verbinden, om in gebed te brengen. Neem nu even de tijd om één woord te kiezen.