Jos Douma, auteur op Plantagekerk Zwolle

Plantagekerk: de eerste 100 dagen en de laatste 100 dagen

Geschreven door Jos Douma op 16 februari 2025. Gepost in Berichten.

Nu ik een beroep naar Pro Rege Emmeloord heb aangenomen, komt er binnenkort een einde aan (iets meer dan) 12 jaar predikantschap in de Plantagekerk Zwolle. In de laatste 100 dagen van die periode (van woensdag 5 februari tot donderdag 15 mei 2025) wil ik graag nog een keer aandacht geven aan en inspiratie bieden voor ons gebedsleven.

Daarmee maak ik een soort van de cirkel rond. Want na de eerste 100 dagen in de Plantagekerk (zondag 17 maart tot maandag 24 juni 2013) heb ik op een gemeenteavond gedeeld wat ik in de eerste 100 dagen had waargenomen in de kennismakingsfase. Hieronder kun je dat teruglezen.

Jos Douma, 16 februari 2025

Na 100 dagen

De Plantagekerk Zwolle: waarnemingen, verlangens, richtingwijzers

Woensdag 26 juni 2013

In de afgelopen 100 dagen (zondag 17 maart tot maandag 24 juni 2013) heb ik heel veel indrukken op kunnen doen op allerlei momenten. Toen ik nadacht over een paar trefwoorden, schoten me er vijf binnen.1. Vitaliteit: er gebeurt heel veel in de gemeente en er is een levendigheid die heel aanstekelijk is. 2. Veelkleurigheid: de Plantagekerk herbergt een geloofsgemeenschap waarin het aan kleur niet ontbreekt: veel verschillende mensen en opvattingen en belevingen. Duizend bloemen bloeien, om een geliefde uitdrukking in de gemeente te gebruiken. 3. Veelheid: ik zie heel veel mensen, en er komen heel veel taken op me af en er zijn tegelijk ook heel veel mensen die heel veel doen en willen doen. Veel is het. Dat is uitdagend maar vraagt dus ook wel om het aanbrengen van grenzen en van lijn zodat de veelheid niet overdondert. 4. Verlangen: er stroomt heel veel verlangen in de gemeente: verlangen naar meer van de Geest, meer verbondenheid, meer ontmoeting, meer veiligheid ook, meer mogelijkheden om je in te zetten. En dat brengt me bij de vijfde V: dit alles is een 5. Velicitatie waard😁. En het is een Voorrecht om in zo’n gemeente predikant te mogen zijn!

Vier dimensies

Ik wil ook nog wat meer specifieke waarnemingen delen aan de hand van een afbeelding die ik enkele jaren geleden heb bedacht om de kern van kerk zijn in het vizier te krijgen en te houden. Deze afbeelding laat drie cirkels zien die elkaar in het midden overlappen. Het is een illustratie van wat ik graag de vierdimensionale gemeente-opbouw noem. De afbeelding laat de drie basisfuncties van gemeente
zijn zien die samen de vierde functie kleur en richting geven. Ik geef een korte beschrijving van de vier dimensies die samen het DNA van kerk zijn vormen:

de spirituele dimensie: het gaat om de Geest (Spiritus) die werkt en om mensen die door de Geest geleid zoeken naar Gods koninkrijk en die daarin steeds meer ervaren hoe belangrijk gebed en omgang met de Bijbel zijn. Het gaat God in Christus en door de Geest om mensen die steeds meer op Jezus gaan lijken. De kerk is een oefenplaats voor spirituele vorming;
de pastorale dimensie: het gaat om oprecht, kwetsbaar en authentiek omzien naar elkaar en om het pastor zijn van Jezus steeds diepgaander te ervaren en aan elkaar uit te delen. Pastoraat is ongeveer dit: de ander die je ontmoet in Jezus’ naam en door Jezus’ ogen zien als mens vol verlangens en verlegenheden, mens zoals jij, op zoek naar gehoord worden, gezien worden, gekend worden, geliefd worden. De kerk is een oefenplaats waar we leren om naar elkaar te luisteren en elkaar te zien;
de diaconale dimensie: het gaat om praktische dienstbaarheid, bewogen zijn met de zachtmoedigheid van Christus, een helper zijn voor je naaste zoals God een helper is voor ons allemaal. De kerk is een oefenplaats van dienstbaarheid, barmhartigheid en gerechtigheid;
de missionaire dimensie: het gaat erom dat we als kerk leren dat de spirituele, pastorale en diaconale dimensie er van binnenuit op gericht zijn om mensen te winnen voor Christus, om mee te bewegen in de beweging van het koninkrijk van God op aarde zoals in de hemel. De kerk is de oefenplaats van het koninkrijk en de ruimte waar we bemoedigd en geïnspireerd worden om te participeren in Gods missie.

Daar is veel meer over te zeggen, maar nu gebruik ik de vier trefwoorden die dit oplevert om nog wat meer specifieke waarnemingen te delen. Ik ben uiteraard niet volledig. Dat zou na 100 dagen ook nog niet kunnen, maar het kan ook niet in de ruimte die ik nu heb. Het is dus mijn persoonlijke verhaal met indrukken die eruit springen.

De Plantagekerk – 1 spiritueel

Als het om spiritualiteit gaat, om geloofsbeleving en omgang met God, dan kom ik naast veel levendigheid ook veel verlegenheid tegen. Er is verlegenheid rond persoonlijk gebed en persoonlijke omgang met Gods Woord. We hebben het er te druk voor. Het ontbreekt vaak aan geestelijke discipline. Ik ontmoet in pastorale contacten naast hartstochtelijk geloof ook veel twijfel, veel zoeken, veel niet meer weten. De bekende woorden zijn leeggelopen en er wordt gezocht naar nieuwe taal die weer kan inspireren. Maar soms wordt er ook niet meer gezocht.

En als we concreet denken aan onze jeugd dan moeten we ons er niet in vergissen: veel van hen weten echt niet of ze wel geloven of ze zeggen ronduit dat ze geen geloof meer hebben. Hoe kan dat? Ik heb daar geen antwoord op dan behalve in elk geval dit: het is niet gemakkelijk om te geloven in een tijd waarin er zoveel op je afkomt en waarin de boodschap van de kerk en van Jezus en van het koninkrijk nauwelijks relevant lijkt.

Daarnaast is er ook een spiritueel zoeken gaande waarin juist de vraag naar méér klinkt en waar we als Plantagekerk nog niet echt een antwoord op lijken te hebben: meer van de Geest, meer kracht, meer aanbidding, meer ruimte, meer vrijheid, meer kwetsbaarheid, meer authenticiteit Maar dat is allemaal ook heel spannend omdat het vragen stelt bij de vertrouwde kaders die voor de een geestelijke veiligheid betekenen en voor de ander een ongeestelijk keurslijf.

Er is ook verlangen naar meer rust, meer stilte, minder activisme, minder bestuurlijkheid in de kerkenraad en andere organisatorische kaders. Maar hoe ziet de weg daar naartoe eruit? Welke weg wijst de Geest van spiritualiteit hier?

De Plantagekerk – 2 pastoraal

Als het om pastoraat gaat, om onderlinge verbondenheid en om gemeenschap der heiligen, dan klinken er twee verhalen. Het ene verhaal gaat zo: dit is een heel grote gemeente, eigenlijk te groot, maar wat zijn we blij met de miniwijk en wat we daar voor elkaar kunnen betekenen, echt fantastisch! Het andere verhaal gaat zo: ik voel me eenzaam, ik voel me niet gezien en ook de miniwijk is voor mij niet ‘the place to be’.

Een pastorale gemeente is een gemeente waar je gezien en gehoord wordt, waar mensen (of dat nu een ambtsdrager, een pastoraal wijkassistent, een diaken of een ander gemeentelid is) naar je luisteren en van je houden en waar je daar doorheen iets ervaart van Jezus die de goede herder is. Hier gebeuren zeker al prachtige dingen maar er is ook nog een wereld te winnen: naar mensen toegaan die aan de rand zijn terecht gekomen; naar mensen toegaan die pijnlijk zijn geraakt door een verdrietige periode die enkele jaren lang de beleving van de gemeente heeft gekleurd en gevoelens van onveiligheid hebben gegeven; naar mensen toegaan die nieuw binnenkomen en soms zomaar tussen wal en schip terecht komen als ze niet zélf echt in actie komen.

Maar hoe voer je nu een goed pastoraal gesprek? En hoe kunnen we opnieuw leren geloven dat juist de kerk waar de Geest waait de plek kan zijn waar je genezing vindt voor je wonden, waar je vergeving en bevrijding ervaart, waar je als lid niet allereerst behoort tot een doelgroep (kinderen, jongeren, singles, alleengaanden, gehuwden, gescheidenen, homo’s, ouderen, studenten, jong volwassenen enzovoort) maar waar je allereerst mens bent, mens met een ziel, een ziel die zorg nodig heeft?

Een pastorale nood die me speciaal getroffen heeft is die rond ouders en hun kinderen – nu nog opgroeiend zo tussen 12 en 18 jaar, of al zelfstandig geworden, twintigers en dertigers. Ik ontmoet ouders die diep bezorgd zijn en verdriet hebben over hun zonen en dochters die hoe langer hoe meer vervreemd lijken te raken van God en soms al definitief afscheid hebben genomen van kerk en geloof. Zien we dat? Helpen we elkaar daarin? Zijn er plaatsen en ontmoetingen waar we dat kunnen delen en samen bij God kunnen brengen?

De Plantagekerk – 3 diaconaal

Als het om diaconaat gaat zie ik allereerst een prachtige groep mannen die samen de diaconie vormen. Overigens geldt dat ook voor de kerkenraad als geheel: een mooie groep mensen die werkelijk hart hebben voor het werk van Christus in de gemeente! De diaconie is hard bezig om dienstbaarheid, barmhartigheid en gerechtigheid zichtbaar te maken als cruciale kenmerken van kerk van Jezus zijn.

Ik zie De Aanloop en de Lunchpauzediensten als plaatsen waar diaconaat en pastoraat zich met elkaar verbinden. Ik zie een verlangen naar relevante en helpende presentie in de Zwolse samenleving door middel van Stichting Present en ook door een nieuw initiatief als GiftCity waar christenen een kansrijke plek creëren voor minder kansrijke mensen. Ik hoop dat we als Plantagekerk mee zullen komen in deze diaconaal-misssionaire beweging en ik ben blij dat we in het najaar een complete maand van het diaconaat zullen hebben. Ik hoop dat ook duurzaamheid hoger op de agenda van de geloofsgemeenschap komt te staan.

De Plantagekerk – 4 missionair

Als het over de missionaire dimensie van de Plantagekerk gaat wordt het een beetje stil. Missionair zijn staat niet echt op het to-do-lijstje van onze gemeente. De komende kloosterdag van de kerkenraad zullen er acht belangrijke thema’s worden besproken: evangelisatie en zending zitten daar niet bij. Sonrise is gestopt. De evangelisatiecommissie heeft één lid. De vriendendiensten zijn in de loop van de jaren naar binnen gekeerd geraakt.

Wel zie ik individuele gemeenteleden die in hun eigen sociale netwerk van buren en collega’s met passie Jezus willen uitstralen en het koninkrijk van God ervaarbaar willen maken in daden en woorden die getuigen van liefde en bewogenheid.

Als we de missionaire dimensie van de Plantagekerk krachtiger willen maken, dan ligt daar denk het aanknopingspunt. Hoe ben je een missionaire christen in je buurt, op je werk, in de sportschool en in je eigen kennissen- en vriendenkring?

Dat betekent dan vooral: hoe kunnen we onze eigen spiritualiteit, onze pastorale grondhouding, ons diaconale hart vruchtbaar maken in de ontmoetingen die we hebben met mensen die Christus nog niet kennen maar wel op zoek zijn naar meer?

Biddend onderweg

Tot zover de waarnemingen en indrukken en vragen die ik met jullie wilde delen. En nu? Beleidpslannen maken? Projecten opzetten? Doelen vaststellen? Nieuwe organisatiestructuren implementeren? Ik moet er niet aan denken.

Kort wil ik aanduiden wat volgens mij nu belangrijk is. Een woord van vijf letters: gebed. Ik verlang ernaar dat we medewerkers van God en zijn Geest worden als het gaat om het ontwikkelen van een cultuur van gebed. Bidden is: je afhankelijk maken van Gods Geest die werkt. Bidden is: naar God toe gaan, samen, en dáár veiligheid ervaren omdat we gezien en gekend worden door hem. Bidden is: je toevertrouwen aan de Heer van de kerk. Bidden is: ons leven openen en God erin toelaten. Bidden is: de kerkdeuren open doen en God echt binnenlaten. Bidden is: stil worden, zwijgen, spreken, vragen, klagen, hopen, smeken. Bidden is: bidden om de heilige Geest want God wil zijn genade en Geest alleen geven aan hem die van harte en zonder ophouden daarom bidden en daarvoor danken.

Aandacht voor een cultuur van gebed is ook een natuurlijk vervolg op de aandacht voor het koninkrijk van God in mijn eerste prekenserie hier in de Plantagekerk. Wie goed wil kunnen functioneren in Frankrijk moet de Franse taal leren spreken. Wie in China goed uit de voeten willen kunnen, moet Chinees gaan leren. Wie wil functioneren in het koninkrijk van God op aarde zoals in de hemel, zal de taal van dat koninkrijk moeten leren kennen en beoefenen. Die taal is: het gebed.

Ik stel geen programma’s en projecten voor. Ik wil alleen maar een verlangen aanwakkeren. Hoe kunnen we samen medewerkers van God en zijn Geest worden in het ontwikkelen van een cultuur van gebed? Hoe leren we om meer geloof te hechten aan deze belofte van het koninkrijk: ‘Zoek en je zult vinden. Vraag en er zal je gegeven worden. Klop en er zal worden open gedaan’?

De kerk die een vindplaats en een oefenplaats wil zijn van het koninkrijk van God is een biddende kerk.